Pone ke mawakwikya Luz01

Un article de Wikikrenteem.
Jump to: navigation, search

Pone ke mawakwikya


Taneaf luz[modifier]

Remi 14 ke lerdeaksat.


Re, bak 14 ke lerdeaksat, ba bare sielaf bartiv, koe zijnaf is lukoptaf is muvaf saz, va warzafe une su kerelé. Va san-toleafe toldon. Arse, va kote une kereleyene bak yona abdifa tanda me pulví. Vol co-ropatá. Ax ! Rotetimá da va jontiko koexo isu vola, isu glogaja, neke al wí… Ise batcoba wan titir… Inde ksubeyé, enzulton is fansilesison, konaklize, koe Bois de Boulogne revava azu Bastille, azu Observatoire azu Montmartre, azu Ternes azu Gobelins, kotlize va int me rotitickayá, kire feliik dure tir voldrikaf gu zanira !… Foliraja.

Arienta kan Yona Dakterama ke Figaro fela al zo suler ise va Weltikya me wiyí. Va konaka twa al sutev, batse kotcoba : falaf mergil lize kottol fereon zo sokakoyer. Twa ke Weltikya tid suteranyafa, arse. Vexe va djoskuca is cobekuca razdad… Ax ! Manote divera is sebura is tokdumeaca is kireaca pu inya gotid !… Me grupé kase Weltikya tir totcidafa ; kottode, ta tweluxa sokixalansar… Ina koe Louvre zo luster… Jin mekulaf, tí lodekoltaf… Mo eluxa kofiganafa gu alma ke Espana, mo raltadukafa eluxanya oku faltamafa sosuté, mo eluxa dotayeyena dene yona abdifa feliikya… Dace tir tana lize biptasona volawed… Batcoba tce deybudesiyir.

Adim, koe Normandia tí, koe Mesnil-Roy. Pilkot ke Weltikya, poke wida, tir yoltkiraf gu Le Prieuré… Batse riwe kotcoba jinon grupena icde xo lize batvielu goblí…

Tí guyamaf is batcemes dume al pí, golde warjerama, nume koe bate winkafeje va int gokowundá. Kozwine va jin kovudamar, ise va coba batlize loon titisa kev jin nué… Ape meka fikuntaca vox favon yona kostrura… Kostrura tir tela lodenafa belunda. Sotre tanoya jupekasa kwikya, trabe kuresa va sintaikye ok va int kevzokevesa va guazikye, tokote artan gu volfala zo baliked, divburen ko frelk ke copuca ?… Turkon, va kiblara me diyí ; nume batcoba lodam mecoba vodar.


Me tir taneafa toma viele koe winka zo segé. Weti balemda, va une kereleyé…Ox ! abicedje… ise koe burkapaf goaspil… Va bata stuva setiké inde ina arinton co-dilizeyer… Beka konaka pinta tid orikafa is dace relkafa, djureizú… Ostik, va kontan va jin belitis sodon walzé da jinafa xialara, suteson va bate pone, titir meka prealaca dolge jin lidam artan. Volson djukutí enronjaf nume di tí tizaf gu blira. Me tí gunaf kase monedina gloga dem solimpan ital va mana zaxasa dakelapa divdaaker.

Batse :

Koe koinkexe gan konafa pwertafa monabowesikya al zo azavzayá enide vanpí mawakwikya dene lane Rabour W-ye, koe Touraine gola. Ton naleyen kredeem, al dojeniayav da ba man viel, ba man bartiv, tori mana golda, va impadimak di faveyer ; batcoba kare talpey zo askir.

Batvielu va jinafi lipi pu stujesik al bulkayá, va konaf keralesayaf is fredindaf diremstasik titlapison trasiyí. In powayar :

― Rinya, warzafa mawakwikya ke Rabour W-ye ?

― En, jin.

― Va biloxa gil ?

― Gue, gí.

― Va tuksalipi zilil aze va jin batlize kel…

In mo etol laniyir. Unenik ekeyuyud. Va in gu « Louis W-ye » ton non tarkas kom yoltayad. Louis vanmia ezbayane bume va jinafa biloxa aneyayar aze askiyir da ina ko englafa lima kesa poke karniz zo burer.

― Ex ! Kas zomel ?

Pok in mo starkot va int inkeyé aze mallakiyiv.

Diremstasik va jin itayar. Va in milinde rindeyé. Vere wiyí da va yoromik zolkomeyé, va tivajaf tawadayik, va martigiskaf kwik meviele zaniyis dene monanya. Batcoba va jin argeyer. Jin, va listaf tantazukot sokalbá. Batakalmafa drufta cupasa va noglotaf jaday va jin loeke tuovar. Voxe bat Louis, dem mantarsaf aboz kum faltafi droguet tayi is azekaf atsot kum dupluyun lelt, inganaf gu moavukafa mepta, vols tobeem ta stara, va kot krinay graciyir. Gue, arse ! Kottan koe bata widaja sogavewer ! Ostik, ton ilkipesa tiva, kontan fikaf vols rigon ikoraf. Va man olkik grupé. Bak yon taneaf viel, do warzafa kwikya, in solinular rovidaf, azon debala tulokiewawer. Jontikviele lokiewon dam trakunon.

Mekalison zavzayav. In dum ozodaf diremstasik tivujuyur, ontinon gison va dirkey is ustason anamkon zatcason… Ax, maneke tiyir atedaf !… Jin, ta disukera va patectoy, volpilkovaf, dem taya is aal is mona, dum betlize, va kona bagaliafa tila zirseyé. In ta tidlakira va krimpa va okol avlason toz stayar, aze laizon, ton nulesa kicera, eruyur :

― Va eksapa dem ontinavukuda icle vanburel ?

― Gue ! ~ kalí, gevan gan bata biberaja is loon manaf gukoes kom. ~ Tokdume va batcoba erul ? Kwestamafa mana erura, fanikap, grupel ?…

In kan ladava va jin platimiyir, ise inafa divulafa disukera va jontolafa muxara dem cuynafa beona is tce wivesa wolyuca bureyer, aze in kipteson kaliyir :

― Maninde !… Askil dum meozodikya… Lionasik fotce… Lionanyasik !

Aze in yoyermitayar, aze okol dimsoreyer.

Zo evodayá. Va tokcoba batcoba rosugdalayar ? Rotir va mecoba… Trakuyú da fanik tiyir akoydamaf, da pu ayikya me grupulviyir nume ta vanstara va prilara va batcoba anton al trasiyir, vexe oskon gorayá da vaon mea trenayá.

Pilkot ke Rabour W-ye tiyir listanyaf is gijaf. Caldafa mona, aftakuson lingeyena, dem anamefa imwakirafa preimapa is pailtegaxomo divdaakeso va daromada. Va tawaday sonté… vexe, atedafa, in va jin tugabentar ise komoder. Va zeria kaikanyayason kolaniyí lize monabowesikya va jin keyer, miltel segeyes va jin koe koinkexe ke Paris, ise antaf Lorik kaiki jontika voltixolafa bibera icde jinaf favaceem isu griveem manote gruper ; batcoba va jin co-goturodaxasayar… Vexe kore kontan loloon wir ise tcizar, me malraver… Monabowesik koe koinkexe me al puveyer ; batlize, vere, basgrivayar ise krupteyé da in tiyir idas dum guazafa tresesikya. Tiyir pwertaf ayik, pwertaf is trelaf, trelaf is sukenaf gu blafotajaf sum, dem azekaf lukoptajaf usukeem, is tanamus astap, is tulwaf is abdaraf nubeem, remawis dum jeksaj. Inaf iteem va ikoruca bazeyer, va fentalafa is undena is fogresa ikoruca. Kan aulafa is udutafa disukera, in va gloga is cot kaljoxayar nume riwe tukerayar.

Ko bontayam va jin stayar aze fure buluyur, kalison da va Weltikye fu walzeyer, da Weltikye abdi kozanira va jin djuwiyir.

― Kire Weltikye va rin men wir, ~ in loplekuyur. ~ Va rin al kiblá, en, vexe ae, va Weltikye gopuvel…

Va olkoba kodisukeyé. In parvuapon is vupunon zo giyir. Myeza is kota ernigepena is sebekana is dupluna leltxa isu guto isu tuvel dum situla afigayad. Me daxiduca mei gamiaf storn mei fidexa dum koe konaka mona ke Paris rotid ; voxe erod is ekemuca, tiva dem kulafa walnuca, dem arboyafa is vexafa is vumeltafa winkafa blira. Maneke arga batlize gotipir !… Tcax !

Weltikye kolaniyir. Ax ! Atedaf fanik, maneke va jin relandeyer !… Gestil, va guazikam, trumapon vageyen, fedon tipokeyen is raltukanyaf dum bragoda. Rontapaf, kireptapaf, ae molesipis ! In avlason grabledayar, dum jayama koe werdxo. Va jin dolapon kiavayar :

― Tok rinaf yolt, yaya ?

― Célestine, Weltikye.

― Célestine… ~ in askiyir… ~ Célestine ?… Oyox !… Listaf yolt, me co-kevkalí… vox abrotcarsaf, yaya, en abrotcarsaf… Va rin gu Marie yoltatá, ede djumel… Bate dere tir agralapafe, ise trelafe… Ise, va kota jinafa mawakwikya gu Marie al yoltá. Va bata favaca me co-djumebgá… Va korik loon co-djukarebgá…

Bettan ke sin atedon sogiltijir da meviele gu ageltaf yolt rozayar… Zo gevansayá, jin tiobaleyen gu kot tumtikyaf yolt ke jara… In karakeyer :

― Batinde, me zo argel ede gu Marie yoltá ? Seylon ?…

― Gue, Weltikye…

― Yikyanya… Andanya… Anye, anye !…

Va batcoba al kaliyir, saipamon, tarkapason is me oribason, is me joxason kan basvagesa kaikdisukera va jinaf ulimey isu gratca, milinde ayikye loviele sokaskir. Nemon al kodisukeyer. Batvielu ko bontay al kolaniyir, iteem va jinaf ontinavukudeem modisukeyer.

― Va yonar ?… ~ in eruyur, moi amlitam edje disukera divulon nutujebesaweyer.

― Va ar yolt, Weltikye ?

― Volgue, yaya, va yonar vukudeem…

Bam, bro karvolya, in walo kutceem va tigaf yoy vordavordamon fargieyer.

Me waroldon dulzeyé. Bat « vukudeem » ravlem, malsetikes va oriwakotcomeraf muxaks ke diremstasik, va jin al titickeyer. Kas batcoba va koncoba sugdalayar ?… Gu lokeyusa bibera, lajudulzeyé, vexe ton wevdamafa is skaltena puda milinde va durimafa troba co-gomovuyú :

― Gue, Weltikye, va konakar…

― Va duplunaf ?

― Gue, Weltikye.

― Va du… duplunapaf ?

― En, Weltikye.

― Anye… anye… Kum blafotaf lelt ?

― Me digí, Weltikye…

― Godigitil… Zilití.

― Va Weltikye grewá !

― Anye… anye… Stivawel !!

Vudeyé, kire skaldafa afiga va inaf iteem su remniyid… keraf suray vas vorva… Ise beno jo furoveolk tanamuyud… Trakuson da in fu konjoteyer, su ieyé ise su pomarakabeyé… vexe deona vumeltaweyer, aze ton lodilifa puda miledje ben kutcalava abici fianni wan jebraweyer, in vanion dimkaliyir :

― Melafokafa… tetce… Gildal, yaya… Tí nizdemaf… Ba jinafa klaa, mancoba zo nover, mex ? Batinde tulon, me krupteyé da fudjesa da ayikya va ontinavukudeem sebekar, loeke va jinaf… Va ayikya tarkapá, Marie, nume va mancoba me mejé… Jin va rinaf vukudeem sebekatá, va vukudameem, va rinaf abegaf ontinavukudeem… Jin va in kiewagití… Kalterektal… Batsielon, moi senyara, ko jinafa maga va vukudeem buretel… pok ilava rundatal, mo azegama, aze, kotgazdon, fenkuson va jinaf dilkeem… dimnaritil.

Solve va akoydarapa exaksayá, in loplekuyur :

― Benje !… Jinafe erura me granafa… tuwavaca sopron… Ise ede co-titil agralanyaf…

In va toloy talolk kirepton divucorayar aze bulkayar.

― Ede til agralanyaf, vegenyes, va yalam jontikviele zilití. Monabowesikya va kuba pu rin dodeter… Voxe, jin, Marie, bas jin pu rin, jontikviele, va yalam zilití. Voxe va tokcoba erú ?… Benje, me cugunaykafa, bat… Kas maneke cugunaykafa, ax Lorik ?

Weltikye ware vecaweyer. Darpe da pulviyir, wolteem alieweyer, alieweyer dum toa lev xefto.

― Tokdume va mecoba kalil, Marie ?… Va koncoba kalil… Tokdume me avlal ?… Avlamal enide va in zekas wí… enide va in blis wí… va rinaf ontinavukudameem…

In ve abadeyer, va jinaf vukudeem kutcayar, kan vradaf is santas gelteem feredjayar, volcualayar… Ise, kutcason is feredjason is santason, ton vosesa puda, ton puda ke bores rumeik, kaliyir :

― Ox ! Marie… Marie… va ontinavukudameem… zilil, vere… vere… vere… Vere kuraní… zilil…

Tiyí poiskaf… Akoydara va jin aliziyir… Mea grupeyé kase en bliyí oke klokeyé… Ke iteem ke Weltikye, va toloy keratridekiraf batakaf pozam anton wiyí. Ise inaf art tiyir koton ingajenaf gu tirdkorafa wilmeinda…

Adim, va vukudeem divbureyer aze, tolbartivon, koe mawa va int doon kobudeyer…

― Va Weltikye puvepel, ~ nedison va mona bowesikya kaliyir… ~ Latrenal… Une tir kiewafe…

Arti balemda, gazdon, ba gubef bartiv, fenkuson va dilk, golde kultuca koe mawa riwe krezeyé… Weltikye tiyir muluftenafe !… Senyese moe ge, iste ilava, ton lebapafo alto, tiannuca ke awalkoda va ine ixam toz kodigiyir. In me kuzuyur. Moe modivatcesiku, meka vunuca ; moe dualt, meka sugda ke lyumara ok grabloka ok ilblira ok malkeweyesa nuba latelomtasa va Awalk… Ise co-foliyí da ine kenibeyer, ede gexata me co-tiyir kadulafa, evakon kadulafa, ton grenyafe kadule ke grenca. Bata tueaftasa disukexa, lodam gexata, va jin kovudason botceyer… Weltikye, va tana jinafa ontinavukuda giyir, va licana koe talgeem maneke arti yona mefavlafa is relkafa lagara kan tipokesiki va lelt gogabeyé nume lajusolimpayá…

Me tí tumtikya… va jontike ayikye al selkayá nume, bagalakiron, va kota sinafa rovebaskina oviskaca iku yoromaca grupé… Vexe ayikye dum Weltikye ?… Ax ! Arse !… Batcoba atedafa, mex, da manyone ayikye krulded ?… Ise tokliz va kotmana gestara trasid ? Solve agralafa renara tir opelapafa… dum bettan…


Ame meka mancoba va jin vanolatar… Ae, batlize, arcoba. Vexe kas lokiewafa ?… Lorotafa ?… Me grupé…

Koncoba va jin olyaster. Va kotbate uneje rotir kotvieli co-tenutceyé nume va kwikeba ko durimikeba nuyalon co-kaikfiyí, milinde jinon grupeyena jontiktanya al askid, arse « leguntkirafa » dam jin. Kore me tí listamaf, voxe lokiewafa ; grecion, rokalí da tí grivakirapaf is kiraykiraf, djumayanon gan jontika rekodikya isu aboyikya. Rotir ontinamaf, vox plaxaf is tigaf is altokiranyaf… dem listapaf latkaf usukeem, is dem listapaf orikafaltaf iteem, lulas is nuyukaf, is dem pirtaf art… is adim dem tanuskafa tiva is belcon blifa is prelkasa swavinda puvesa va jontike ayikye. Co-rokiewaskiyí. Vexe, valev da va yona « tcongesa » katecta ins al gracá, ape mea atoewetesa, al vudé… al vudé kire metan gruper liz mancoba jupar. Va mane arge jontikote al kactá… va awuzasa odiaxaca manote al kazawá !… Ise batyona folvafa tozela koe Dagixo ke Ropexe, abciviele divvawana !… Ise wetce trumaludev, kusto ke Saint-Lazare !… Batcoba tuundesar is sustesir… Toktan rokalir kase wetce ayikya lidam mawakwikya co-kiewatcayá ? Manapafa mempera cinon ksubena pu ayikye va cin osk lotir, kore listapaf… Va anameda lize bliv… is va tapega is anamefa fogra is jontikote miv feliikya is inafa lulasa jugemera ina lotipir, sonké. Va cin renason, dene cin va abici ki ke sin vox jontika sinafa bula ayikye renar…

Vexe arcoba tir. Damo nuyukafa tira, anye ludevon ice int va alkafa purapafa pestaka nendoyesa va parmafa lubera is tide lorotaf bup va jin kagisa al sú… Ax ! Ede alka me co-tir, me blikera koe uja, bak brigapaf sielcek ik lidafa faxuca, ede Tumtafa Ketikya is Tumtafo Antonio di Padova is kotaf ark me co-tid, co-tit lovolkalapaf, arse… Ise tokcoba co-vanpit ise cugon tokliz co-fit, antaf oretlik gruper !…

Adim ~ ise lodastirbafa ~ va meka rojura kev kone ayikye dí… Co-tí alokaf kosik gu jinafa erbafimuca is inafi tci… Tí renarsas, en, va renara sokalbarsá nume va meka impavanta gu renara malplekú… Batcoba tir lopofa dam jin, va erba pu kontan zilis gu jin va kaluca is fenkumus va ayewas tuvel ke wenda me roveberú…Viele mantel pu jin pulvir, mane rostazye… ise viele ben kapray va puilese ke inaf lukast is idul ke gaeloy pestalé… lagozal !… bam anton tí andiskik… ise in, volson, bas jin kalseotar…


Kle, koe Le Prieuré tigí, keson va tokcoba ?… Ae, mekon grupé. Loproyaca co-tir da me modová nume iské da debala xuyavon dilizer… Batinde rotir lokiewon fir… Wari, eldeon, golde straga ke Weltikya, is onkanon gan mila durulafa volfala kotedje bene jin, va mona ware co-gonobulutú !… Batcoba va jin co-argeter… Wetimon, koe welza is jivot kranavé, tí legaf gu varafo alto… uvoona grostawer, nami tuaxawer… loloon tunoglotawé. Sure, va int disukeson ko situla, al rulé cukirapafa gexata is riwe guboyukaf biak, ~ bat eribukaf biak gu dan tiyí oklapaf… Kas ixam co-tuguazawé ?… Me toz djutuguazawé. Koe Paris, selara tir wavdafa. Mek ugal ta koncoba. Blira tir vozersesa, iyeptarsasa… kotviele sliktan, slikcoba, sliki tci, slika vuxa… Kore gonaskí… Batlize, vumeltafa… Ise man amlit !… Kagaelan gael tce tir galaf is kiewaf… Ax ! ede, arpumon gu arge, va int co-tildemé…

Taneon, me dirnú. Denon, Weltikya tir agralanyafa do jin. Va konaka cpara icde gia pu jin al maner, ise va kazawayan cenkekseem wiver… Ox ! va inafa taka, ede co-gruper da in tir rolaf, icle puvotes… Moekote gan jinafa glabuca zo tconger… Ise, bak taneaf viel, riafa da mantan tir meagralaf, man ropojik !… Warzaca, listaca… Grupena evluba… En, voxe eldeon evluba betawer, grupena dere… Larde iteem ke Weltikya tir wontapaf, olgapaf, is va jin mepuves… iteem ke totcidik, dem cuynaf ucul is ardialafa kogrupara… Va inaf tigarsaf kutceem dere me albá, va rodaf kutceem nubesanaf gu batakajafa terma… mei va tcilafa is remgabesa pulvira dana, ton neciaf ravlem va pobaxa ik plukera riwe askir. Viele, nueson va batcoba ok bancoba ik jinafa defrera iku abdiugal, ina kan bata manafa aulafa is yotafa okriduca ke guazaf liomik va jin al disuker, pu jin kaliyí :

― Me roklé… Ware kontan tce va kotcoba tutselkakirar, va botaki is centolk batsielon patar, ise va tirac tcalar… Oyox ! Oyox ! Kotviele milcoba…

Wori, wití ise va bat taneaf lit me gokralití. Vanmiae li art pu jin pulviyis, vanmiae lia disukera joxayasa va jinafa gloga, konviele, ~ toktan gruper ? ~ va naf art… is safa ita… rotir trasití… Pokolera va mecoba tapiler…

Moi artlapira, spikonayan gan balemoy bartiv kan kelot koe bareafa pula, ise teka kontan koe burmotaxo va firvira va kon begtiornam al modovamayar, koo varafa mona, mal fuk kal olkxo, ta davafa « tugrupenyasara icde kobara », gan Weltikya zo gestayá. Ox ! ina me aesker ise va jin kereler… Bata mona tir gijapafa ! Manote tid arienta is alava !… Ae ! grewajá !… Ta gediranya, inde co-gotir, balemoy kwik me co-staped… Valev sidot, zolonapaf ~ kire toloya tawetckorafa trapovama kaikeon loplekuwed ~ va toloy vegem ruldar, va gotitlanipin is gotidlanipin vegem larde Weltikya, tigisa koe bontayam poke estuxo, rundason vlev graxiz poke kwamagaxo va gritaxo lize gokobá, va dikiafa rieta al dir. Ise jontik brost isu rastoka isu klint isu ilput isu bet griemaks, batse is banse… Meviele, vanmia mana kotcoba lajutrasití…

Ba kota wexa, nedison va kotcoba, Weltikya kaliyir :

― Va batcoba gonobrapatal, kwaya. Listapafa, bata, kwaya… Riapafa, kwaya… Batcoba tcazapafa, kwaya.

Kas inya va jin gu jinaf yolt me co-yoltar, solve kotviele kalir : « kwaya » batlize… « kwaya » banlize, kan bat felis is bakas kom, divtakrelas va lokiewafa kuranira is kreme plekus va solumapa is bogarapa wal feliikya is cin ?… Kas jin gu « feliya » yoltá, jin ?… Ise, koe art Weltikya va antaf yolt dir : « tcazapaf ». Zunesa… Kotcoba pasuna va in, dace xaja vas balemoy talolkam, tir « tcazapafa ». Giopuca ke monafeliikya betlize roskayewer… Mancoba saupur ! In pu jin va guyundera ke tolnagum, milaf dam betar, al diver ise al juiker :

― Kwaya, grupel da bat gum tcazapon tapiler ise anton koe Engla zo rodimempar. Kalropel, milinde va itetcu…

Ve djudulzeyé :

― Ex ! kalil, feliya, voxe rinaf sevak… kas tcazapon tapiler ?… Ise kas ko London di staksel viele ludzotel ?

Me, anse !… In tir aroaf ise linular wifraf, abicdume. Ise viele trakú da in batinde tanon askir enide va jin pluker, tconger !…

Mona me tir likiewafa… Ae, en, meka oklacama gu mana mona… Divuon, Lorik !… do yone aalafe tsenkepe kulupon xutase is matela dem rontagentimafa preima ton tulwafa kolliava tid kuksa, ina woer… Voxe koeon… gabentafa, guazafa, widlafa, ise va budene divdaaker… Me gildá da kontan batlize roblir… Anton tid tovolbegama is wupef intafogelom dem avlakaj skotcas is twawes lev nuga… yon omaf is orikaf plor lize, ika woftulaf tcalist, tid zokevejeyen klor, tukerayan is dupluyun, dupluyun, kildesis, kildesis… Tigarsaf nyikoy, kum rodarsaf azeb, va kota mawa lorasid, lieke dam koexo ke dingelt… Batcoba tir rolafa is winkafa, ae !… Mona me zo gutoayar dum koe Paris, arse... Koe kota olkoba, guazafa sladuinta, yon guazaf lay estuyun gan lesko, yon guazaf lamenaf is basksevanaf tcalist, is yona kipeon tritafa is siuviskafa iriba, lyexafa is etesa, isu saxa... Maninde sin va epiteem lanon tugoad ise va penayeem basalmad !… Ae, jin albapas va aftafa stornopa is terafa saxatcapa lize moe jontika merna dreldon rosenyé, is va koto witafo guto, tapegafo, kulapafo, kolukapafo, pesté gabentaf gu brigafa gabentuca ke batyono... Ise vudé da meviele va li volerod, va mana meglabuca, va lia savsafa gopa is li agaf tazuk co-rogiltaveté...


Weltikya, dere, me tir vagekirafa dum koe Paris. Va krinay gracir ise va kot asadasikany afanar... Kre tir eyeltkirafa. Beka tir radjapafa gu aboz, icde cava weti leon sanda gavewer... Ise mana cava !… Beka co-tir kiewamafa, ede co-djutir ; icle co-tir kiewamafa… Tela afra tir da ina den metan va kona luntaca divmodar, da meinde tir ayikya… Voxe va vertaf kolmeem dir, is va listaf tuwavon latkaf usukeem, is va almanya… va fedarsafa alma, tulon, dum ede golde koefa akolaja co-mejer… Va bata ayikyinda grupé nume va sizunta ke biak me roklá. Raltadukafa diveon, en, vox zaxanafa koeon… Mantanya kan yona anamba iku jivotayafi nokesiki iku de anton debanyer ise avlar ise blir, kan jontika birgafa kultaca is esafa poopula… Neke koe rekodaxo linular eftekorafa… En ! Ekoltafa, benje… Koe alava sofiaer, va lingeyen cot sostoker, sokitumar, sokafkedar ; voxe va saxawes anoz anton sovodar… Ax ! aje !… Abica plinuca do mantan, arse, ise inafa zanira abicviele tir puvesa…

Yoke ont rali ont vilafa voldefrera, zo co-gevapá da Weltikya gan ikrura zo sumpar… Golde yona muxara ke inafa gexata, ik yona olgafa zatca, ik tritafa zekarinda ke alto, va rena mekon pestalet, ise meviele, jugemera, do mempera is kota plaxaca is kona nafewera, batlizo al fir… Bro guazafa ketikya, inya koe kotafa ilka va eeftinda is luvakinda vider, va turodaninda is inseinda, koncoba riafa dene latkikya… Listafa lexa, tulon tana ke Faust ~ ax ! bat Faust, ~ va Weltikya me soprelkasir meie ko meem ke istafe ayedikye dreldon krezer… Ax, me, arse ! In va bata evakapafa ayikyinda me pasur, ke dana ikralujuca mo vola va lia ayewasa blira is lia brostara isu listuca konakviele plekur… Turkon, va tivinda ke Weltikya me dirnut… Va loboksafa is lodiltitalafa konaktelya, ilplatisa va kota rieta va jugemera ik renara, al grupé, voxe ae sinya tiyid vartaf nuyukik ise do mawakwikye ik diremstasik gluyud…

Tulon, beka Weltikya govetir neciafa, tce me vrabuskafa milinde va konak artel al wí… Folí da in ikorapaf is tankepes is ajolepes ; andaja is takrelaja… Kotviele va kottan goveculimer ise kotinde kostrur… Ise blayak dum « va batcoba grupaskil ? »… Is « va bancoba grupaskil ? ». Ik dere : « Til empasaf ? Til ropesaf ? Til namisapaf ? Til vusapaf ? » Tanion is gronion… Is dere « Til parvuapaf ?… Jin, tí dinesaf gu parvuuca… va jontikcoba djerká… voxe icde parvuuca, tí bellikaf… » Kas va jin gu dielikya, gu tawadayik, gu winkakwik krupter ?… Parvuuca ? Ax ! va bata dankaja grupé. Beta mantanya va batcoba sokalir… voxe, loviele kaldisuket ike va gratca kavlepet ike ko inafa grita joxat… bam maninde inya tir zionafa !… Konakviele basgrivanon kal wuptera…

Batdume va parvuuca ke Weltikya rodaxá… Viele va intafo tcatexo nediyir, va meko gutomo mei gartonga mei arcoba adrafa gu kiewagisafa is kalskusafa ayikya katcalayá… Ise maninde koeon kotcoba fliotafa, luxe orilga ik kurdaga ik bet kofigas koekaf plek jinon albapan gu zejara… Tí mekeaf da va lebafa Weltikya di rowí, nume zo di deasewemeté… Maninde listafa !…

Sielon, edje zoratcplekuyú, Weltikye va estuxo kolaniyir… Mal tcabanyera dimpiyir… Ontinapik, dem mantaf epiteem is nyoxapa is gaapaf biak… Inaf andeem tir rusagamaf is fofkamaf, voxe ine nutir agralik… Efe, me tir norlik dum Jules Lemaître W-ye, jinon jontikviele zanine dene Christophe Colomb vawila, mei glabik dum De Janzé W-ye. Ax, bantel ! Soe, tir luntafe… Inaf razaf is kendaf usukeem, berga ke jaftolye, koelteem ke lyumasik, kerapaf is kices cotapaf kutceem, va po is aflicanya slamed… Morbé da ine djukarikrur, inye… Va batcoba vere al diepilé, yoke inaf zekas is grites is tcifamaf pez, yoke zijnaf lidam atedaf jebepes iteem… Meviele, folí, dene ayik va man wolteem vaf vox riwe wolyaf is man imkiraf nubeem al kakevé… Tce va man astimeem, bate fanyepe !... Dum grumaf is reltapkiraf lotan, ine tir vazapafe.

Va jin atedapon al rinder, kan tiva tiyir rubuca is akoyera is valeuca… dere nuyukafa is basvagena is metizafa koncoba. Denafa, Weltikye va mawakwikya dum jin me giltir, da va ine tcongé, ba taneafa toma woepeyé… Toktemenon kaliyir :

― Ax !… ax !… rin, warzafa mawakwikya ?…

Javasotceyé, itomamayá, aze, belcon moraf is rovaf, kan lopibafa puda, opelon dulzeyé :

― Gue, Weltikye, jin…

Bam, ine tcipayar :

― Kle batlize til ?… Kiewaxe… anye…

Wan co-kaliyir… va rokaline aneyayar, vexe, meuiveafe is wergujuse, va mecoba trasiyir… Gan inafe arge zo deasepeyé… Vanion :

― Kas, ae, mal Paris pil ?

― Gue, Weltikye…

― Kiewaxe… anye.

Aze wajdeson :

― Tok rinaf yolt ?

― Célestine… Weltikye…

Ton tivinda, va nubeem pragayar, aze kaliyir :

― Célestine !… Ax ! ax !… Anye… Megiltaf yolt… yoltany, ae !… Wari Weltikya me di vebar da gobetal… Batinde giltir…

Bagaliaf is gruiden, dulzeyé :

― Tí ta zanira va Weltikya…

― Ae… ae… Vexe tir yoltany…

Riwe ve mokipeyé… Weltikye koo bonta toz avlayar, aze, vere, mo rova debanyayar, va nimateem abduatceyer, ise, plekuson ko disuk va skalerinda is ko puda va blikerinda, eruyur :

― Kle, Célestine… kire jin, va rin gu Célestine kotviele yoltatá… kas va jin gu kaimpara va stazeem djupomal ?… Batcoba va rin me funyer, mex ?

― En, gue, Weltikye…

― Kire, wil… bat stazanyeem… tir mefakapaf… kildejer…

Ton latutamana is latuplaxana is dace latupistolesana lizira, lent ine badeyé. Ise edje va kaimpara va abdaf is diblakiraf stazeem pomayá, en pestaleyé da inaf pez gan kofigasiki ke jinaf kapray zo lulayar, da iteem, va kot tazuk ke jinaf ulimey is kotcoba razdana ke jin rem gem, loloon dulapeson kenofiyir. Vere, ine prejar :

― Oyox ! Célestine… En peziwenyel…

Me itamadason, nuveleyé dumivaf :

― Jin, Weltikye ?…

― Arse… rin… Fotce !… Me trakú da tir jinaf nugeem…

― Ox ! Weltikye !…

Ise djam « Ox ! Weltikye ! » djamarse, batcoba miledje tiyir kevotcera mu inaf nugeem is nafa lidam bristusa vorcera va inafa yastuca… Kas ine ve gildayar ?… Folí kire tolon, lopoon is dace ton renasa skotcarinda, ine tolkaliyir :

― Célestine !… En peziwenyel… arse…

Ax ae ! Fanyepe va int divadomtar… Gan mana karakera zo nujitubilitamayá nume di stivaweyé… Vazafe is grupensese va kon ayikyaf salk, Weltikye ve skalteweyer… Tce kivase da ilarson al platiyir, levgon rietabetayar :

― Kas batlize giltavel, Célestine ?…

Va mane bibe ? Kas batilize giltavé ?… Mali anton baroy bartiv batlize tigí… Ve kutctalgayá enide me kevkipeyé… Ine tir atedajafe, fanye… ise en tir kwestamafe…

Batcoba me funyer… Ine va jin me mepuver… Koe dace intafa zugiuca, va gijarotiinda diveksoyer… is va ayedikyefa dakela… va kolusa is idulafa dakela ke snavol… me meplinafa gu jin.

Moi kaimpara va stazeem, ise enide ine va litany ke jin di suyur, siluon eruyú :

― Wí da Weltikye tir tcabanyesik… Kas Weltikye al tcabanyenyer, revielon ?

― Meviele tcabanyenyeyé, Célestine, ~ tidtakason dulzavayar… ~ Ta avlara… ta gozara… ta me tigira batlize argawé…

― Ax ! Weltikye batlize argawel ?…

Moi rita, ine durimon tuwadayar :

― Trabe… argaweyé… Voxe re… adim… ae !…

Azon, bonon is tsedason kiceson :

― Célestine ?…

― Weltikye !

― Va jinaf guvengeem djudeal ?… Ixererú…

― Voxe, Weltikye, batse jinafa exava…

― En… adim… In vleve fogelom tigir… koe ebeltaf ilputam… talteon…

Folí da gu bate fanikye kalseotatá… Ine me tir vepokafe, va int taneatomon bilder… Ax ! ilon co-stá…


Sielestura, tapegansafa, dem zavzaks ke eldeviel, regaliskon, riwe amliton, dilizeyer… Weltikye vumber, voxe Weltikya ko burmotaks ton poliafa zatca is ikudasa konejadara volper… Kodapayar, va yon riok isu cuizda isu belaxa, va varaf selasikiak goplekuyun mo azega, ba kota estura, kabdue razeka… Sin pulvimid, ostik, va yona lizukafa arienta isu korik, sedme jin tis dulapansas… Jinaf gildaks, sin rekodunsud. Ostik, rowí da sinafa trakura tiyir dive kalira… Sin va jin dizveyed, kottel kare kona jupasa rieta, kottel stan gan arafa rilituca ; Weltikya, boksafa is tritafa, dace vligusa, loloon plabafa, is ixam modovasa va kota randayeraja dire va jin ; Weltikye, levdisukeson, miabuditanyason, ise beka lapalseyer, kan divulafa disukera va jinaf nubeem… Ae, me grupé dume jontike ayikye gan jinaf nubeem batinde zo lulad ?… Jin, va sinafa emdavura nujimekatcalayá… Laniyí, piyí, bagaliaf is weyustaf is oblif is… sumef… Ax ! ede sin va jinafa gloga co-rowiyid, va jinafa gloga co-rogildeyed, maninde va tela sinafa kalwiyí ise kalgildeyé !…

Djukazanivá. Batlize koe zionuca ke inafa koefa tuwava isu struca va feliik akoyet. Taneon xeyaf is va sint enintes, kottel va int loloon razdar, va int manon is donciskon is italkiskon stoker, ilgrupeson da kontel anameon mwarner ise kalterektar ise va sinafa yona bunga isu lidaf ralk is birgaf eepteem ke sinafa tira stragar, va kotcoba roruldana ke tarkana kerava ke telik dem krizaca is oruzafa klokara. Tredura va batyon welidaks isu pulara isu kralara ko nami, keson va favera ton ervopo ba fabus viel, tid popofa daavapa ke exava, nume lotciamafa kakevdara va minafa kota plukewera…

Gu bata taneafa uzerara do warzaf feliikeem va elimafa is ariekafa bazera me rokayestayá… Vexe al pestalé da exoma guyundejer, da Weltikye koe mona tir mecoba, vols Weltikya, da ine lente ina skotcar, dum velik… Ax ! Kotviele me kiper, tce, kimtikye !… Ape, wipir, gildeper, kotinde levgapar… Konakviele batlize tce ugalzenyeté…

Ba eftol, Weltikya, espedapayasa va jinaf nubeem iku meem iku ulimey remi estura, kan cufa is gabeyafa puda kaliyir :

― Me albá da kofigasiki zo plekur…

Larde me dulzeyé, nujidafanason da bat blayak va jin gukoeyer.

― Gildel, Célestine ?

― Ae, Weltikya.

Bam va kimtafe Weltikye ve levdisukeyé, va dane albase va kofigasiki ok icle va teli jinafi. Ton badeeem moe azega, lavion brunafe vox en plukene is awuzane, ine va talara ke vebra vangavesa vamoe razeka dem ilt radimefiyir… Dure tiyir brigaf amlit koe bato estuxo sure tolgeniyino gan nom, ise meromuxana gabentaca, merokalina rusagaca, mal pij mo bat toloy tisik lubeyer, mo tisik nuen gu inafa zanudara moe tawava isu askira.

― Va gum, Célestine !!

Puda ke Weltikya, lodeeftafa koe bat amlit isu izga. Va jin ve vagrablesiyir.

― Winyil da mielar… Va gum me co-gonerú… Tir ironokafa toma, mex ?

Vanteyason va gum, va bat gum anton rodimempan koe Engla, pu kimtafe Weltikye djumieyé :

― Kemel, pwertye, ise me kival… ise me zo erolal. Pu rin ta ulira is estura va kofigasiki zilitil, va rinon albani is zelapambi… Kagaelatal, abdizilí, ben jinaf usuk iku art iku larida iku kotaf cot kagaelatal… Belcon, va ina daavon randayepetet, va bata radjikyaja… en arse !…

Ise ta tuugara va bata pulviskafa rubdara, daykason va gum mo azega, vetcoyeyé da va ma ke Weltikye kactamayá, aze buluyú…


Zanivaxo me tir itupafo. Valev jin, toloy kwik anton tid : burmotasikya kotviele ajolesa is matelamidusik/diremstasik, Joseph… Toloy akoydaf tawadayik… Ise manyona taka !… Inya, sudafa, tulwafa, krameyafa, stokenafa, dem bartixafa berga div zionafa dozga kane va intafa yona gadela robosolar, dem soregraf moukapeem tanamus leve faltakiltafa nyoladayinda kretsakirafa g usum, dem trelarsaf gem nisas va mewayapeem is mantaf nugeem vukudakiraf gu lukoptafa bayna ; inye, ton klaimewazalteem, dem kobaranyonda is intockeem, tipokeyene, rodafe, noglotafe, feittejeson moe kutceem oblakoblakon ludzes va gexata, is vralgon avlase is yoton liziwese dum ujik… Batse jinaf toloy gositik…

Me estuxo tori kwikeem. Koe burmotaxo estuv, moe mila azega lize afizon burmotasikya va zionaca askir, va atela gaboter, va kabay tuvlardar, va rostela divgaber, kan sudaf is anamkaf gelteem milaf gu oyteem… Arse !… Batcoba dojeniansar… Vanteyayana cadeka va alpoz ke olkoba tubelkusisar. Dakela ke guazaf sum ik bestuxaf ralt ik linves gerinseks pridud. Edje estuv, rekleda, lize aabre ke vakolikeem lembiewer, va vrotsondafa ganta divdaaker nume bene larida zo nariv ise bobad… Gowuptena !… Flintik koe flint is vakol koe vakolxo loeke zo tarkad.

Umta dem kunta is alitasa bluda pu cin zo zanivayar ; wetce ulida va vaidaja… Va meka arcoba. Yona tawoldafa razeka dem ludzenafa miza divdaakesa va sumaj is yon azilbaf irigot va bat zanuk tukotrad.

Warzarsaf koe mona, me djutemeyé. Vexe, dere, me djumestuyú. Inde va uvoona loon bloká, en, me, benje !

― Tokdume me estul ? ~ burmotasikya eruyur.

― Me aelé.

Va batcoba ton bagaliapaf kom ardeyé… Bam, Marianne ve bulayar :

― Va vumbuk rotir co-djumestul, Weltamikya ?

Me mibuweson, vox kurtan is calgaf, dulzavayá :

― Voxe, grupel, va vumbuk ixam al estú… Kottan batlize milon me co-rokalir…

Batcoba va ina ve stivayar.

Batedje, matelamidusik/diremstasik va intaf art gu umtakipi kopleyer ise va jin levdisukeyer. Me co-grukalí tokdume, bate ayikye va funyes disuk dir… ise inaf amlit va jin skalter. Beka in mea tir jotaf, plaxuca ke inafa yona liziwera isu teruca va jin gevad… inaf welzeem dum perake dzaved… Va in artion loon pintá… Va inaf olgaf lukoptamaf usuk, va omafo jo, va blagutaf iteem, va wexayes varenkeem, va mantaf is pof prijust, is va bata abrotcafa is cotkirafa is tidefa itowa, kotcoba va merotentuna divulafa adala gu in askir… Kas in tir akoydaf ?… Kas sanejik ?… Meinde grupé. Wori, rilitafa, bate ayikye va jin kagir… Darpeon, bata dustulenaca tulopinawer ise sulawer. Ise sonké da batcoba ware tir olkoy ke randayeem ke jinafa tupwertasa is berpotafa gestarsa, askisa da va bet korik listarson ok evakarson wí, is kotkane djuredusa va vamoeik gu bonaf yoromik, gu gamiaf tawadayik da in tir.

Moni tena ke sielestura, Joseph, wan mekalison, div ucom ke nyonda va Libre Parole fela impayar aze trumon beliyir, nume Marianne uliyise va toloy kotraf tupacek dem vaida tutulwaweyer, loon tuneciaweyer. Senyejese moe rova, ton kavlepeyen ewazalteem is nisase va lebafa ma, ton bidemaf gom moe meloiteyen usuk, eruyur lizu tiyí, lize al zaniyí, kase va unenye al kereleyé, kase kev judikeem tiyí ?… Aze flideyev, remimon, riwe noton… Siluon, va cenkara icde mona eruyú, kase rekodik nobon piyid, ise toka rekodafa inda, kase Weltikye tiyir trumafe gu mawakwikya, kase Weltikya va fertik diyir ?…

Ax ! me, va inafa taka co-gowiyil, is va taka ke Joseph waljoan gan jinyona bibera bak belira… Maninde sin zo bilitayad ise tiyid kipeaf !… Mana merofolina gavera koe winka… Sin va mecoba gruped… va mecoba wid… va mecoba gildad… gan beta tuwavaca zo akoydad… Vexe, neke, inye, rusagafe is zolonativakirafe, inya, ceakajafa is pekafa, metan va jin rokevbuiveter da sin belcon me ilagid… Ax ! me !… Maneke ayikya tce zo zelar nume va mane olkikye narar !…

― Rowinyiv da male Paris pil, mal toka megrupena mona ?… ~ burmotasikya eepton culimeyer.

Agesason, Joseph tcilon loplekuyur :

― Arse !…

In va fela toz tolbeliyir… Marianne gamion ranyayar aze ez tey va rekleda deswayar… Mea di flideyev…

Batvielu, va jinafe ironokafe une trakuyú, va Jean weltamikye, va mawakwik solwikapaf dem ebeltaf « favori » lukast is batakafa ropeyena alma dum ayikyafa alma. Ax ! Jean weltamikye tiyir listapikye, agralapafe, gedelapafe, oblipafe, viele, kotsielon, pu cin va Fin de siècle fela beliyir, va kona nuyukafa is tsedasa rupa pwadeyer, gu kona twa ke Weltikye givayar… Re, betara tir… Tokkane batliz artion al roxeyé, vanmia man korikeem, is sum kot albaks ?

Riwe djuboré.


Ise va batyona conya koe jinafa mawa belí, koe zionafa mawama vleve graxiz, fenkunafa gu kota suka, gu suka ke fentugal, gu anteyas idul ke idulugal. Wetce guto, anton azilafa ilavaja is batakintafa mebudewesa rastokaja lize me runda tigir ta emara va plekeem… Anton afi ke tanoya leta vikizasa is traspusa ko lutaf letak… Batcoba saupur !… Ede va bate pone wan djusuté, oke anton va yon vanbureyen berpot djubelí ike liwaxuyavá, va yoni raki kan jinafa erba golusteté… lecen, luxe rakieem ke Weltikya… mana rotaca !… dum Jean weltamikye kaliyir… In tir tselkakiraf.

Direvielon, lagrustamatá… Vamoe ilava, va jinafa moavukafa loragamda ceptatá, ise mo keldega va jinafa ketikya kum lingeyena rigela, do jinyona orilgama is afigasuteks va Jean weltamikye, inde ko bata vredaja va koekafa is daavafa olya walburé.

Mawa ke Marianne tir vegungafa gu jinafa. Tigaf nyikoy solparsar nume kotcoba askina zo gilder… Trakuyú da Joseph, dan koe kwaxo senyer, va Marianne rotir co-denlaniyir… Voxe me… Marianne koe mawa jontikedje kaliziyir… Bobayar, putceyer, va rova impadimayar, va jontikcoba zekayar… Dure iptokar… Sin va coba tce afizon askid !…

Vakol, sumepon, koe tawaday, vakolier… Batse levi tole bartiv, raki fu artafiwer… Jin dere, fu gosenyá…Vexe pestalé da me rokenibeté…

Ax ! koe bata monaja en fu tuguazawé !… Ape, batlize, arse !


  Xanto  
Vergumvelt Le Journal d'une femme de chambre
Sutesik Octave Mirbeau
OMirbeau.jpg
Piskura Eugène Fasquelle
Ava Francava
Evla 1900
  Kalkotavara  
Vergumvelt Pone ke mawakwikya
Kalkotavasik Sabrina Benkelloun
Piskura Kotava.org
Evla 2012
Klita
  Krentduga  
Webesik Sab
Krentduga 100%.jpg Tuenayana (2012)


Jonbukiraca.jpg
Pone ke mawakwikya (Octave Mirbeau)
← Froyaks - 1-eaf luz - 2-eaf luz →

Récupérée de « https://www.europalingua.eu/bad_wikikrenteem/index.php?title=Pone_ke_mawakwikya_Luz01&oldid=4577 »